D. Waardering voor solvabiliteitsdoeleinden

Latente belastingvorderingen worden opgenomen voor tijdelijke verschillen tussen de waarde van de activa en de passiva volgens fiscale voorschriften enerzijds en de in deze jaarrekening gevolgde waarderingsgrondslagen anderzijds. De berekening van de latente belastingvorderingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven of tegen de in de komende jaren geldende tarieven, voor zover reeds bij wet vastgesteld. Per eind 2023 bedraagt het belastingtarief in Nederland 19% over een winst van € 200.000 en 25,8% daarboven. In België bedraagt het belastingtarief 25% en in Duitsland 30%.

De uitgestelde belastingvordering ter grootte van € 282,3 miljoen bestaat uit de volgende posten:

• € 35,9 miljoen inzake technische voorziening België;
• € 66,0 miljoen inzake beleggingen;
• € 71,1 miljoen inzake geactiveerde acquisitiekosten België en Duitsland en immateriële activa;
• € 14,1 miljoen inzake toekomstige verliesverrekening betreffende de Belgische portefeuille; deze zijn onbeperkt verrekenbaar met toekomstige fiscale winsten;
• € 86,2 miljoen inzake toekomstige verliesverrekening Nederland; deze zijn onbeperkt verrekenbaar met 50% van toekomstige fiscale winsten;
• € 8,5 miljoen inzake onroerende zaken;
• € 0,5 miljoen inzake overige waarderingsverschillen.

Afwijkende waardering in de jaarrekening

Het verschil ad € 56,7 miljoen wordt verklaard door afwijkende waarderingsgrondslagen bij andere activa en passiva rubrieken. Dit zijn: de marktwaarde van de technische voorziening België (€ 35,9 miljoen), reclassificatie naar latente belastingverplichting technische voorziening Nederland (- € 123,7 miljoen), het afwaarderen van geactiveerde acquisitiekosten en immateriële vaste activa (€ 31,2 miljoen).

Er is getoetst of de uitgestelde belastingvordering kan worden onderbouwd. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen de vordering op de Nederlandse fiscus en die op de Belgische fiscus. 

De latente belastingvordering in Nederland is beperkt en kan onderbouwd worden met het verschuldigd worden van uitgestelde belastingverplichtingen en met toekomstige fiscale resultaten.

De latente belastingvordering in België kan voor een deel onderbouwd worden met uitgestelde belastingverplichtingen en voor een deel met toekomstige fiscale resultaten. Na deze onderbouwing resteert per 31-12-2023 een bedrag van € 33,6 miljoen (2022: € 0,0 miljoen) dat in beginsel niet kan worden verrekend en dat is in mindering is gebracht op de latente belastingvordering op de Solvency-II balans.

De waardering van deze onroerende zaken in eigen gebruik geschiedt tegen de actuele waarde op balansdatum. Bij eerste verwerking worden de deze bij koop respectievelijk bouw tegen verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs gewaardeerd.

De overige vaste bedrijfsmiddelen, inventarissen en auto’s, zijn opgenomen tegen de aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen op basis van de verwachte levensduur, rekening houdend met de eventuele restwaarde.

Afwijkende waardering in de jaarrekening 

In de jaarrekening worden de uitvaartcentra die in eigendom zijn van de uitvaartverzorgingsentiteit zijn als vastgoed in eigen gebruik aangemerkt. Waardering is op basis van verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. In de cijfers per eind 2023 is deze waarde gelijk aan de actuele waarde.

De waardering van de onroerende zaken wordt onder meer gebaseerd op beschikbare marktgegevens en wordt samengesteld door externe taxateurs. De taxaties worden uitgevoerd conform RICS Taxatiestandaarden en conform het reglement van de NRVT. Zowel de RICS Taxatiestandaarden als het reglement van de NRVT voldoen aan de “International Valuation Standards” en derhalve voldoen de taxaties hier ook aan. De methode is afhankelijk van het type vastgoed. In de vastgoedportefeuille is de BAR/NAR-methode, de huurwaardekapitalisatiemethode en de Discounted cashflow (DCF) methode gehanteerd. 

Minimaal één keer in de 3 jaar wordt de waarde door onafhankelijke, externe deskundigen vastgesteld door middel van een volledige taxatie (full valuation) op basis van onderhandse verkoopwaarde in verhuurde staat. In de tussenliggende jaren wordt de waarde gebaseerd op een hertaxatie die ook door de externe deskundigen wordt verricht. De gehele portefeuille is gewaardeerd door de externe taxateur CBRE . De taxateur beschikt over een ISAE3402 type II verklaring. De verantwoordelijke taxateurs zijn ingeschreven bij het NRVT. 

De gehanteerde disconteringsvoet ligt tussen 2% en 7%, afhankelijk van de gehanteerde risico-opslag die per complex wordt vastgesteld. De Gross initial yield ligt tussen 3,2% en 19,1%. Indien er definitieve en onvoorwaardelijke overeenstemming is over de verkoop van een onroerende zaak wordt deze gewaardeerd tegen de overeengekomen koopsom.

Winkels

Voor het bepalen van de actuele waarde van de winkels zijn de volgende berekeningsmethoden gehanteerd: de huurwaardekapitalisatiemethode of de DCF-methode. De taxateur maakt een afweging met welke methode hij het best de waarde kan bepalen. Bij winkels wordt voornamelijk de huurwaardekapitalisatiemethode gehanteerd, bij winkelcentra voornamelijk de DCF-methode. Bij de huurwaardekapitalisatiemethode wordt de actuele waarde bepaald aan de hand van de brutomarkthuurwaarde van de verhuurbare vloeroppervlakten van de gebouwen en/of terreinen, verminderd met onroerende zaak gebonden zakelijke en andere lasten en gerelateerd aan een onder de huidige marktomstandigheden reëel geacht nettorendement.

Woningen 

Voor de bepaling van de actuele waarde van de woningen wordt de DCF-methode gebruikt. Bij deze berekening wordt uitgegaan van een rendement gedurende een beschouwperiode van 10 jaar. De cashflows bestaan uit huurinkomsten verminderd met onroerende zaak gebonden zakelijke en andere lasten.

Parkeren en kantoren 

Voor parkeren (parkeergarages/-terreinen) en kantoren is het in de markt gangbaar om deze objecten te waarderen op basis van de inkomstenbenadering en de vergelijkingsmethodiek. Derhalve is de waardering tot stand gekomen door middel van een gecombineerde BAR/NAR-DCF rekenmethodiek.

Crematoria 

Crematoria worden gewaardeerd tegen de actuele waarde op balansdatum.Voor de bepaling van deze actuele waarde wordt bij crematoria ouder dan 5 jaar de DCF-methode en huurwaardekapitalisatiemethode gebruikt. De gehanteerde discount rates zijn marktconform en liggen tussen 9,25% en 10,25%. Minimaal één keer in de 5 jaar wordt de waarde door onafhankelijke, externe deskundigen vastgesteld. De crematoria jonger dan 5 jaar worden gewaardeerd op basis van de stichtingskosten, aangezien deze periode als opstartfase aangemerkt wordt. Daarnaast wordt jaarlijks met een intern rekenmodel getoetst of er een bijzondere waardevermindering moet plaatsvinden. Door het gebrek aan actuele transacties in de markt die gebruikt kunnen worden om het taxatieproces te valideren, heeft het taxeren van onroerende zaken een verhoogde graad van onzekerheid. In geval er sprake is van verkooptransacties in de periode waarin de jaarrekening wordt opgemaakt waarbij er afwijkingen zijn tussen de verkoopwaarde en de taxatiewaarde, vindt waardering van de onroerende zaak plaats tegen de gerealiseerde verkoopwaarde. 

Uitvaartcentra

De uitvaartcentra die eigendom zijn van de verzekeraar (of één van haar deelnemingen) zijn als beleggingsvastgoed aangemerkt. Deze uitvaartcentra worden gewaardeerd tegen de actuele waarde op balansdatum. Voor de bepaling van deze actuele waarde wordt bij uitvaartcentra ouder dan 5 jaar de huurwaardekapitalisatiemethode toegepast. Minimaal één keer in de 5 jaar wordt de waarde door onafhankelijke, externe deskundigen vastgesteld. In de tussenliggende jaren wordt de actuele waarde intern vastgesteld. Het extern waarderen vindt roulerend in de tijd over de portefeuille plaats, waardoor jaarlijks altijd een gedeelte van de portefeuille door een onafhankelijke, externe deskundigen is vastgesteld.

De uitvaartcentra jonger dan 5 jaar worden gewaardeerd op basis van de stichtingskosten, aangezien deze periode als opstartfase aangemerkt wordt en daarom de beste inschatting is van de actuele waarde.

Afwijkende waardering in de jaarrekening 

Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

De verschillen tussen de waardering in de jaarrekening en op de Solvency-II-balans zijn als volgt te verklaren:

• de immateriële activa van DELA Holding Belgium N.V. betreffen handelsnamen;
• de deposito’s zijn in de jaarrekening gewaardeerd op nominale waarde en zijn ten behoeve van Solvency-II herrekend naar ‘actuele waarde’: de op basis van de overlevingstafels verwachte kasstromen zijn verdisconteerd tegen de door EIOPA gepubliceerde rentetermijnstructuur, exclusief de volatility adjustment, per 31 december 2023;
• er zijn activa bij dochterondernemingen van DELA Holding N.V. die onder Solvency-II een lagere waarde hebben.
• deelnemingen met een negatieve deelnemingswaarde worden uiteindelijk verantwoord als ‘voorzieningen, niet zijnde technische voorzieningen’. Op de Solvency-II-balans betreft dit de deelnemingswaarde van DELA Depositofonds B.V. 

Toelichting op de negatieve waarde:

• na eliminaties van de intercompany posities en aanpassing van nominale naar actuele waarde is de waarde van DELA Depositofonds B.V. alleen gebaseerd op de actuele waarde van de verplichtingen aan de depositohouders.

Verstrekte hypotheken worden gewaardeerd tegen reële waarde. De reële waarde wordt bepaald door het contant maken van de toekomstige kasstromen, waarbij uitgangspunten van de waardering aan actieve markten worden getoetst.

Afwijkende waardering in de jaarrekening 

In de jaarrekening worden vorderingen uit hypothecaire leningen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. De directe kosten die samenhangen met het verstrekken van een hypothecaire lening worden opgenomen als aankoopkosten. Zij zijn onderdeel van de geamortiseerde kostprijs en worden geactiveerd op de balans. Op balansdatum wordt beoordeeld of er objectieve waarnemingen zijn voor bijzondere waardeverminderingen van de vorderingen uit hypothecaire leningen. Indien dit het geval is, dient bepaald te worden wat de omvang van het verlies is en dient het verlies verantwoord te worden in de winst- en verliesrekening.

Hypotheken zijn op basis van reële waarde € 4,1 miljoen lager gewaardeerd dan op basis van de jaarrekeninggrondslagen.

De reële waarde van de vorderingen benadert de waarde op basis van jaarrekeninggrondslagen. De waardering voor solvabiliteitsdoeleinde is dan ook gelijk gehouden aan de waardering in de jaarrekening. Uitzondering hierop is de eliminatie op de intragroep-posities. In de jaarrekening worden de overige leningen en hypotheken gewaardeerd tegen aflossingswaarde onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de af lossingswaarde wordt gedurende de looptijd van de beleggingen gespreid als resultaat verantwoord. Het nog niet afgeschreven deel van het bij aankoop betaalde of ontvangen agio of disagio wordt verantwoord onder deze post beleggingen. Indien de beleggingen voor het eind van de looptijd worden verkocht worden de resultaten verantwoord in de winst- en verliesrekening.

Afwijkende waardering in de jaarrekening 

Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

DELA gebruikt in beperkte mate herverzekering. Voor het waarderen van de vordering uit hoofde van herverzekeringen worden in de basis dezelfde methodes, modellen en veronderstellingen gebruikt als voor de technische voorzieningen, met twee uitzonderingen:

• er wordt geen separate risicomarge bepaald voor de herverzekeringscontracten; deze is onderdeel van de totale risicomarge;
• er wordt een afslag toegepast voor kredietrisico op de herverzekeringsvordering. DELA gebruikt hiervoor de vereenvoudigde berekening zoals omschreven in Artikel 61 van de Gedelegeerde Verordening. Deze houdt rekening met de rating afhankelijke 1-jarige faillissementkans van de herverzekeraar en met de modified duration van de herverzekeringsvorderingen.

Voor verdere toelichting op de methodiek wordt verwezen naar hoofdstuk D.2.

Afwijkende waardering in de jaarrekening 

In de jaarrekening worden de herverzekeringscontracten gewaardeerd op tariefsgrondslagen, wat resulteert in een € 9,8 miljoen lagere waardering dan onder Solvency-II grondslagen.

De reële waarde van de overige activa benadert de waarde op basis van jaarrekeninggrondslagen. De waardering voor solvabiliteitsdoeleinde is gelijk gehouden aan de waardering in de jaarrekening, omdat deze de reële waarde van de vorderingen benadert. Uitzondering hierop is de eliminatie op de intragroep-posities.

De overige, niet elders opgenomen activa worden in de jaarrekening bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en de geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor mogelijke verliezen als gevolg van oninbaarheid worden in mindering gebracht.

Afwijkende waardering in de jaarrekening

De afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening van € 9,8 miljoen komt doordat de leasecontracten op basis van IFRS16 op de balans opgenomen dienen te worden. Deze leasecontracten zijn ook aan de creditzijde van de balans voor hetzelfde bedrag opgenomen als leaseverplichting.

DELA heeft een financieel projectiemodel waarmee onder andere de Solvency-II-voorziening wordt berekend. De 'best estimate' wordt berekend als de contante waarde van de geprojecteerde kasstromen voor de premie-inkomsten, de uitkeringen en de kosten waarbij rekening wordt gehouden met winstdeling, premiemaatregel en overige opties. De kasstromen worden geschat waarbij gebruik wordt gemaakt van aannames op het gebied van sterfte, kosten, onnatuurlijk verval en inflatie. Daar waar van toepassing worden de effecten van in de tarieven opgenomen opties zoals winstdeling, premiemaatregel en indexatie meegenomen. De kasstromen worden contant gemaakt op de door EIOPA voorgeschreven rentecurve exclusief volatility adjustment. De optiewaarden worden met behulp van risiconeutrale scenario’s op stochastische wijze bepaald.

Bij de berekening van de voorzieningen per 31 december 2023 zijn de volgende actuele veronderstellingen gehanteerd:

• disconteringsvoet en waardering opties: de door EIOPA gepubliceerde rentetermijnstructuur, exclusief de volatility adjustment, per 31 december 2023;
• economische scenario file: gebaseerd op de economische parameters per 31 december 2023, voor zover relevant, inclusief prijsinflatie;
• verwachte sterfte: deze is gebaseerd op:
  - de prognosetafel 2022 van het Koninklijk Actuarieel Genootschap voor de gehele Nederlandse portefeuille (uitvaartverzekeringen, overlijdensverzekeringen en spaarverzekeringen) en voor de uitvaartverzekeringen van de Duitse portefeuille;
  - de prognosetafel 2020 van het Instituut van Actuarissen in België voor de Belgische portefeuille; en
  - de sterftetafel 2008T van de Deutschen Aktuarvereinigung voor de overlijdensrisicoverzekeringen van de Duitse portefeuille.
  De sterftekansen uit deze bevolkingstafels zijn gecorrigeerd op basis van portefeuillestatistieken t/m december 2022;
• onnatuurlijk verval: ervaringskansen op basis van eigen portefeuillestatistieken t/m juni 2023;
• kosten: kosten per dekking, inclusief de beleggingskosten behorende tot de technische voorziening. De kosten per dekking zijn bepaald op basis van de begroting voor 2024;
• uitvaartkosteninflatie: op basis van eigen ervaringen, gerelateerd aan de prijsinflatie.

DELA verdeelt haar portefeuille in verschillende groepen verzekeringen, de homogene risicogroepen. Elke homogene risicogroep kent haar eigen, op betreffende portefeuille toegesneden, aannames voor kosten, onnatuurlijk verval en sterfte. De opdeling in homogene risicogroepen vindt conform Solvency-II regelgeving plaats.

Pensioenvoorziening

Nederland 

De pensioenregeling van de Nederlandse groepsmaatschappijen bestaat uit een beschikbare premieregeling. Deelnemers bouwen een pensioenkapitaal op waarmee op het moment van pensionering een pensioenuitkering aangekocht dient te worden.

De belangrijkste kenmerken van deze regeling zijn:

• de werkgever betaalt maandelijks per werknemer een premie aan de uitvoerder;
• het pensioengevend loon is 1,1666 keer het in de kalendermaand uitgekeerde fulltime maandloon, met een maximum op jaarbasis (2023: € 128.810);
• de pensioengrondslag waarover de werkgever premie inlegt, is het pensioengevend loon minus de wettelijk minimale franchise (2023: € 16.322);
• de pensioenpremie die betaald wordt aan de uitvoerder, is gebaseerd op een leeftijdsstaffel met oplopende premiepercentages. Voor medewerkers die vanaf 1 januari 2022 in dienst zijn getreden geldt ongeacht de leeftijd een pensioenpremie van 22% van de pensioengrondslag;
• de eigen bijdrage van de werknemer is 4,5% van de pensioengrondslag. Voor medewerkers die vanaf 1 januari 2022 in dienst zijn getreden, geldt een eigen bijdrage van 6% van de pensioengrondslag;
• de regeling leidt niet tot enige verplichting op balansdatum, met uitzondering van verplichtingen die ontstaan uit nog niet betaalde premies.

Voor deelnemers is tevens een nabestaandenpensioen verzekerd ter grootte van 1,16% van pensioengrondslag maal het aantal dienstjaren vanaf deelname aan de pensioenregeling tot aan de pensioenrichtdatum. Bij arbeidsongeschiktheid is er sprake van premievrijstelling voor de deelnemers. Daarnaast is er een aanvullende arbeidsongeschiktheidsuitkering verzekerd waarvan de hoogte van de uitkering afhangt van de mate arbeidsongeschiktheid.

Op de Nederlandse pensioenregelingen zijn de bepalingen van de Nederlandse Pensioenwet van toepassing. Er worden op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan verzekeringsmaatschappijen betaald. De premies worden verantwoord als personeelskosten zodra deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Nog niet betaalde premies worden als verplichting op de balans opgenomen.

België 

Ook in België is sprake van een beschikbare premieregeling. Op het moment van pensionering heeft de deelnemer de keuze om het kapitaal eenmalig uit te laten betalen of om dit bedrag om te zetten in een periodieke pensioenuitkering. De belangrijkste kenmerken van deze pensioenregeling zijn:

• de werkgever betaalt maandelijks een premie aan de uitvoerder;
• de premie bedraagt 4% van het referentieloon, verhoogd met 4,4% belasting;
• het referentieloon bedraagt 13,92 maal het bruto maandloon.

Er is tevens een overlijdensverzekering voor de werknemer afgesloten waarbij de nabestaanden een overlijdenskapitaal ontvangen als de werknemer overlijdt vóór de einddatum. In geval van arbeidsongeschiktheid door ziekte, bevalling of een privé-ongeval ontvangt de verzekerde een vervangingsinkomen.

Duitsland 

In Duitsland worden de wettelijke pensioenpremies afgedragen middels de maandelijkse sociale verzekeringspremies. Er is geen aanvullend bedrijfspensioen.

Voorziening jubilea

De voorziening jubilea wordt opgenomen voor verwachte lasten gedurende het dienstverband. De voor de bepaling van de voorziening gehanteerde actuariële methode staat bekend als Projected Unit Credit-methode. Hierbij wordt rekening gehouden met toekomstige salarisstijgingen, overlevings- en arbeidsongeschiktheidskansen en dergelijke. Als langetermijnbeleggingsrendement behorend bij de duration van de voorziening jubilea is 3,2% (2022: 3,7%) aangehouden en voor de algemene salarisstijging 2,0% (2022: 2,0%). De AG Generatietafel 2022 en de WIA/IVA-ervaringscijfers zijn toegepast. De aldus berekende verplichting is contant gemaakt tegen 3,2% ultimo 2023 (2022: 3,7%).

Reorganisatievoorziening

Deze voorziening heeft betrekking op kosten in verband met de reorganisatie van activiteiten en wordt gevormd indien voor de groep een feitelijke of juridische verplichting is ontstaan. Een voorziening wordt gevormd indien per balansdatum een plan is geformaliseerd en hetzij de gerechtvaardigde verwachting is gewekt bij de betrokkenen dat de reorganisatie zal worden uitgevoerd, hetzij is gestart met de implementatie van het reorganisatieplan. Voor reorganisaties waarvoor per balansdatum een plan is geformaliseerd, maar waarvoor pas na balansdatum hetzij de gerechtvaardigde verwachting is gewekt bij de betrokkenen dat de reorganisatie zal worden uitgevoerd, hetzij is gestart met de implementatie van het reorganisatieplan, wordt eveneens een voorziening in de balans opgenomen.

Deelnemingen met een negatieve deelnemingswaarde

Deze worden verantwoord als ‘voorzieningen, niet zijnde technische voorzieningen’. Voor een toelichting hierop wordt verwezen naar D.1.6.

Overige voorzieningen 

De overige voorzieningen worden opgenomen tegen contante waarde.

Afwijkende waardering in de jaarrekening 

Voor deze rubriek wordt de afwijking ten opzichte van de jaarrekening verklaard door de aanpassing in de waardering van de deelnemingen met een negatieve deelnemerswaarde. De afwijking komt door eliminaties van intercompany-posities binnen deze deelnemingen en het aanpassen van nominale waarde naar actuele waarden van de verplichtingen aan depositohouders.

Latente belastingverplichtingen worden opgenomen voor tijdelijke verschillen tussen de waarde van de activa en passiva volgens fiscale voorschriften enerzijds en de waarderingsgrondslagen die in deze jaarrekening gevolgd worden anderzijds. Deze hebben voornamelijk betrekking op de fiscaal afwijkende waardering van onroerende zaken, geldleningen en effecten. De berekening van de latente belastingverplichtingen geschiedt tegen de belastingtarieven die op het einde van het verslagjaar gelden of tegen de tarieven die in de komende jaren gelden, voor zover deze al bij wet zijn vastgesteld.

In Nederland bedraagt het belastingtarief 19% over een winst van € 200.000 en 25,8% daarboven per eind 2023. In België bedraagt het belastingtarief 25% per eind 2023. In Duitsland wordt rekening gehouden met het geldende nominale tarief van 30%.

Latente belastingen worden verantwoord voor tijdelijke verschillen, tenzij DELA in staat is het tijdstip van afloop van het tijdelijke verschil te bepalen en het niet waarschijnlijk is dat het tijdelijke verschil in de voorzienbare toekomst zal aflopen.

Latente belastingverplichtingen worden gewaardeerd op nominale waarde.

De uitgestelde belastingverplichting ter grootte van € 797,6 miljoen bestaat uit de volgende posten:

• € 588,9 miljoen inzake technische voorziening op de verzekeringsportefeuille; 
• € 88,4 miljoen inzake effecten; 
• € 111,1 miljoen inzake vastgoedbeleggingen;
• € 9,1 miljoen inzake vastgoed in eigen gebruik.

Afwijkende waardering in de jaarrekening

Het verschil ad € 548,4 miljoen wordt verklaard door afwijkende waarderingsgrondslagen van de technische voorziening (€ 565,2 miljoen), hypothecaire leningen (- € 1,0 miljoen) en vastgoed in eigen gebruik (€ 0,1 miljoen). Daarnaast is er een afwaardering van immateriële vaste activa wat tot een vrijval leidt van € 15,9 miljoen aan uitgestelde belastingen.

Langlopende schulden hebben een looptijd van langer dan één jaar en worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde, die bij aanvang gelijk is aan de geamortiseerde kostprijs. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Langlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Indien er geen sprake is van (dis)agio is deze gelijk aan de nominale waarde. 

Kortlopende schulden worden op dezelfde manier gewaardeerd als langlopende schulden, echter hebben de kortlopende schulden een looptijd van gelijk aan of korter dan 1 jaar.

De reële waarde van de verplichtingen benadert de boekwaarde.

In ‘voorzieningen, niet zijnde technische voorzieningen’ zijn waarden van deelnemingen opgenomen die na eliminaties een negatieve waarde hebben.

Financiële verplichtingen anders dan schulden aan kredietinstellingen wijkt € 4k af door een afwijkende marktwaarde van deposito's.

De operationele leaseverplichtingen zijn op basis van IFRS16 voor € 9,8 miljoen op de balans voor solvabiliteitsdoeleinde opgenomen.

Afwijkende waardering in de jaarrekening 

Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening, anders dan de hierboven genoemde waarde van operationele leaseverplichtingen en deelnemingen.